Yfir sumarmánuðina þrjá í fyrra flugu 778 þúsund erlendir ferðamenn frá landinu en þeir verða 60 þúsund færri ef ný spá Isavia gengur eftir. Hlutfallslega nemur fækkunin um 8 prósentum en þegar allt þetta verður gert upp þá gerir spá Isavia ráð fyrir fjölgun ferðamanna um 2,6 prósent. Það er miklu minni viðbót en árin á undan en í takt við það sem þekkist í löndunum í kringum okkur.
Hinn mikli samdráttur yfir sumarið gæti haft neikvæðari áhrif út á landi en á höfuðborgarsvæðinu því yfir háannatímann fara ferðamenn víða um landið og dvelja í lengri tíma. Þannig tók hefðbundin Íslandsferð að jafnaði í 4 daga síðastliðið sumar á meðan ferðamenn stoppuðu hér að meðaltali í 3,2 daga á öðrum árstímum samkvæmt útreikningum sem byggja á gistitölum Hagstofunnar og talningum Ferðamálastofu á Keflavíkurflugvelli. Gangi spá Isavia eftir þá gæti gistinóttum útlendinga hér á landi fækkað um 242 þúsund í sumar miðað við dvalartímann síðastliðið sumar. Til samanburðar þá voru keyptar gistinætur á Vestfjörðum, allt árið í fyrra, samtals 161 þúsund og 313 þúsund á Austurlandi.
Mikilvægt að huga að kostnaði
Að mati Skarphéðins Berg Steinarssonar, ferðamálastjóra, er áætlun Isavia nokkuð ábyggileg enda byggir hún á raunverulegu sætaframboði í flugi. „Það er ljóst að ferðaþjónustan þarf að búa sig undir einhvern samdrátt í sumar. Þennan samdrátt verður einnig að skoða í því ljósi að verðskrár fyrirtækja eru jafnan hæstar á sumrin og þannig mikilvægasta tími ársins. Við þessar kringumstæður er mikilvægt að fyrirtækin hugi að kostnaði og hagræðingu í rekstri,“ segir Skarphéðinn og telur tækifæri í að auka notkun tæknilausna til að bæta framleiðni.
Ekki heppilegasta leiðin til að jafna árstíðarsveiflur
„Þessi breytti veruleiki er gríðarleg áskorun fyrir ferðaþjónustuna en um leið gætu verið tækifæri fólgin í þessari þróun til að hugsa meira til framtíðar því íslensk ferðaþjónusta á vafalítið bjarta framtíð. Það er erfitt að undirbúa þá framtíð á meðan atvinnugreinin er í veldisvexti. Þó að það sé samdráttur má líka ekki gleyma að það þyrfti algjöra kollsteypu og meira en helmings fækkun til að ferðaþjónustan væri álíka umsvifamikil og árið 2014, þegar mörgum þurfti nóg um. Hvað varða heildarumsvifin og fjölda ferðamanna erum við því orðin ansi góðu vön,“ segir Konráð S. Guðjónsson, hagfræðingur Viðskiptaráðs Íslands.
Konráð segir að það kæmi ekki á óvart ef útflutningstekjur af ferðaþjónustu hér á landi dragist lítillega saman í ár þar sem miðað er við að fækkunin í komum ferðafólks verði mest á þeim tíma sem dvalartími þeirra er lengstur. „Þetta er þá kannski ennþá meiri áskorun en lítur út fyrir í fyrstu. Þó að jöfnun árstíðarsveiflunnar sé í sjálfu sé jákvæð er þetta ekki heppilegasta leiðin að því, sérstaklega ef markmiðið er líka að tryggja jafnari dreifingu ferðamanna um landið. Þeir ferðamenn sem koma að sumri til, t.d. frá meginlandi Evrópu, eru einmitt þeir sem dvelja hvað lengst annars staðar en á suðvestur horninu.“
Þess ber að geta að frávikin í talningu Ferðamálastofu eru hærri yfir sumarmánuðina miðað við þær kannanir sem Isavia hefur nú gert þrívegis til að meta fjölda sjálftengifarþega og útlendinga sem eru búsettir á Íslandi. Hvorugar hópinn er hægt að skilgreina sem ferðamenn.
