Plast ógnar lífríki um allan heim. Stöðugt er framleitt af plasti og alltof hægt gengur að endurvinna það sem til fellur sem rusl. Plastið lifir lengi. Hluti af því er í sjóinn og endar í fiski sem fólk borðar. Íslendingar geta ekki einu sinni keypt innlenda agúrku án þess að með fylgi plast. Mikið af plastruslinu berst að ströndum landsins – að verulegu leyti frá fiskiskipum.
Samtök leiðangursskipa á norðurslóðum, AECO, vilja leggja sitt af mörkum til að vinna gegn plastmenguninni. Verður farþegum leiðangursskipanna gefinn kostur á að fara í land á tilteknum strandsvæðum og tína rusl. Markmiðið er náttúran verði hreinni en þegar að henni var komið. Nýta á leiðangursskipin í þessu skyni. Er þetta liður í átakinu Clean Seas. Öllum er heimilt að slást í hópinn með leiðangursfólkinu.
Árið 2022 komu 29 leiðangursskip frá skipafélögum innan AECO til Íslands. Búist er við 34 skipum á þessu ári. Að meðaltali eru um 200 farþegar um borð í þessum skipum.
Kortlagðar hafa verið strendur sem þarfnast hreinsunar og leyfi verið fengið frá yfirvöldum og landeigendum. Leiðangursskip mun liggja við akkeri á meðan gestir fara í land á Zodiac bátum, tína rusl og flytja það um borð í skipið sem færir það í næstu höfn. Verkefnið er unnið í samvinnu við Fjallabyggð, Akureyrarhöfn, Grundarfjarðarhöfn, Sveitafélagið Ölfus, Strandarbyggð, Skagafjarðarhöfn og Reykjaneshöfn.
Gyða Guðmundsdóttir er starfsmaður AECO og sinnir samfélagsverkefnum á vegum samtakanna.
Hvers vegna er ákveðið að fara í þetta hreinsunarátak?
„Meðlimir AECO hafa stundað strandhreinsanir á Svalbarða í yfir 20 ár í verkefninu. Með þá góðu reynslu í fararteskinu ákvað AECO að færa sig til Íslands og styðja um leið starf Bláa Hersins.“
Eru farþegar leiðangursskipa meðvitaðir um umhverfisáhrif af ferðalögum þeirra – kannski meðvitaðri en margir aðrir?
„Meðlimir AECO fylgja ströngum leiðbeiningum um náttúru, samfélög, dýralíf og fleira. Gestir um borð fá einnig viðeigandi fræðslu. Auk þess hafa margir gestir leiðangursskipa áhuga á sjálfbærri ferðamennsku. Fræðsla um dýralíf, náttúruvernd, menningarleifar og samfélög eru partur af upplifuninni um borð.“
Verður svona strandhreinsun fastur liður í hringferðum sumarsins hjá skipum samtakanna?
„Strandhreinsun hefur verið partur af leiðangursskipasiglingum í mörg ár víðsvegar um heim og við ætlum okkur að styðja við og formfesta þær á Íslandi. Hreinsanirnar munu einungis fara fram á svæðum þar sem leyfi hefur fengist frá sveitastjórn, hafnarstjórn eða landeigendum og gjarnan í samvinnu við heimafólk sem slæst með í för og hittir gestina í fjörunni. Þarna geta átt sér stað skemmtilegar tengingar milli gesta og heimafólks sem vill skilja betur við náttúruna en þegar að henni var komið.“
Upphafsfundur verkefnisins verður haldinn í Reykjanesbæ 14. mars þar sem fulltrúar frá Bláa Hernum, Landhelgisgæslunni, Umhverfisstofnun, Hurtigruten, Gáru og AECO flytja með erindi. Að fundi loknum verður fjaran á Fitjarströnd í Reykjanesbæ hreinsuð milli klukkan 15 og 17.
