Þegar heimsfaraldurinn hófst og botninn datt úr rekstri flugfélaga fengu mörg þeirra myndarlegan stuðning frá hinu opinbera. Fyrirkomulagið á þessum styrkjum var með ýmsum hætti og í sumum tilvikum eignaðist ríkissjóður umtalsverðan hlut í flugfélögunum.
Þýsk stjórnvöld fóru þá leið þegar Lufthansa var rétt hjálparhönd í upphafi kórónuveirufaraldursins með 9 milljarða evru innspýtingu. Ríkissjóður eignaðist um leið fimmtungshlut í þessari stærstu flugfélagasamsteypu Evrópu en hlutabréfin voru seld í fyrra og hagnaðist þýska ríkið um 760 milljónir evra á viðskiptunum.
Sú upphæð jafngildir um 115 milljörðum íslenskra króna í dag en til samanburðar er markaðsvirði Icelandair 74 milljarðar króna.
Bréfin rokið upp síðustu daga
Nú er röðin komin að norskum stjórnvöldum að innleysa hagnað af stuðningi sínum við Norwegian. Um mánaðamótin hefur norska ríkið nefnilega kost á því að breyta lánum sínum til flugfélagsins í hlutafé. Lánsupphæðin nemur 1,2 milljörðum norskra króna og svo lengi sem gengi hlutabréfanna í Norwegian er hærra en 9,39 krónur á hlut þá kemur norski ríkissjóðurinn út í plús, ef láninu verður breytt í hlutabréf og þau seld.
Gengi hlutabréfa í Norwegian hefur hækkað um 24 prósent síðastliðinn mánuð og er í dag 12,68 krónur.
Fá líka hlut í SAS
Til viðbótar við fyrrnefnt lán þá fékk Norwegian einnig almenna opinbera styrki í heimsfaraldrinum og þarf gengi hlutabréfa í flugfélaginu að fara upp í 13,5 krónur á hlut ef norska ríkið ætlar að fá allan stuðning sinn við Norwegian, á árunum 2020 og 2021, tilbaka samkvæmt frétt Dagens Næringsliv.
Það er hins vegar útlit fyrir að ríkisstuðningurinn til SAS muni ekki skila sér í nánustu framtíð. Norskir ráðamenn hafa þó gefið út að lánveitingum til flugfélagsins verður breytt í eignarhlut í boðuðu hlutafjárútboði flugfélagsins síðar á þessu ári.
ASÍ lagði til að ríkið fengi veð í hlutafé
Icelandair Group var það fyrirtæki hér á landi sem fékk langhæstu uppsagnarstyrkina í heimsfaraldrinum eða hátt í fjóra milljarða króna. Til viðbótar samþykkti Alþingi að veita flugfélaginu ríkisábyrgð á láni upp á um 15 milljarða króna gegn veði í vörumerki, bókunarkerfi og lendingaleyfum. Í umsögn sinni benti Ríkisendurskoðun á að afar ósennilegt væri að þessar eignir myndu standa undir kröfum sem numið gætu allt að 15 milljörðum kr.
„Annar möguleiki í stöðunni væri að ríkissjóður eignaðist hlut í félaginu ef gengið yrði á ábyrgðir eða hreinlega tæki rekstur þess yfir með það fyrir augum að finna síðar mögulega eigendur,“ sagði jafnframt í umsögn Ríkisendurskoðunar.
Þarna var bara horft til þess að íslenska ríkið eignaðist hlut í Icelandair ef allt færi á versta veg. Í umsögn ASÍ um opinberu lánalínuna til Icelandair var aftur á móti nefndur sá kostur að ríkið eignaðist hlut í Icelandair sem hefði þá verið í takt við þá leið sem Norðmenn og Þjóðverjar fóru.
Bandarísk fjárfesting í stað íslenskrar lánalínu
Icelandair nýtti aldrei þessa lánalínu þó tilvist hennar hafi komið félaginu vel, til að mynda í hlutafjárútboði haustið 2020 líkt og Ríkisendurskoðun benti á.
Ein skýringin á því að flugfélagið þurfti ekki á fjármagninu að halda er sú staðreynd að í sumarbyrjun 2021 fékk félagið inn 8 milljarða króna með útgáfu á nýju hlutafé til bandaríska lánasjóðsins Bain Capital Credit í byrjun sumars 2021. Um leið þynntist hlutur þáverandi hluthafa um 16 prósent. Þessi fjárfesting Bain Capital hefur í dag hækkað um 26 prósent.
Icelandair afsalaði sér hinni opinberu lánalínu í febrúar í fyrra og tveimur dögum síðar var nýtt bónuskerfi fyrir stjórnendur kynnt. En eins og Túristi fór yfir á sínum tíma þá hefði það verið erfitt fyrir stjórn Icelandair að leggja til þessar kjarabætur ef lánalínan hefði verið virk því það hefði mögulega stangast á við hluta af skilmálum lánveitingarinnar. Einnig hefði umræðan um kjarabæturnar mögulega ratað inn á Alþingi í framhaldinu.
